The Enneagram in a Nutshell

เคยสังเกตไหมครับ ว่าหลายๆ คนมักคาดหวังว่า คนอื่นจะต้อง คิด ทำ หรือ เชื่ออย่างที่เราคิด เมื่อไม่ได้ดังใจ ก็หงุดหงิด อารมณ์เสีย ทั้งๆ ที่ก็รู้แก่ใจว่าคนรอบตัวที่เรารู้จักนั้น มีความแตกต่างจากตัวเอง

นั่นเป็นเพราะ เราไม่รู้ชัดเจนยังไงล่ะครับ ว่าแต่ละคนเป็นแบบไหน และต่างจากเราตรงไหนบ้าง

การแบ่งประเภทคนไม่ใช่เรื่องใหม่ ตั้งแต่อดีตแล้วที่มีการพยายามแบ่งคน ทั้งตามหลักโหราศาสตร์บ้าง ตามหลักจิตวิทยาบ้าง แต่บางทีก็กว้างจนเกินไป หรือ ไม่สามารถอธิบายในรายละเอียดของคนที่ลักษณะภายนอกเหมือนกัน แต่กลับมีวิธีคิดที่แตกต่างกันอย่างสิ้นเชิง เช่น คนที่เงียบๆ เก็บตัว บางคนมีอารมณ์อ่อนไหวมาก เมื่อเทียบกลับอีกคนที่ใช้เหตุผลมากกว่า

สำหรับแนวคิดเอ็นเนียแกรม คนเราไม่ได้แตกต่างกันด้วยเหตุจาก กรุ๊ปเลือด ราศีเกิด หรือ เวลาตกฟาก หรือบุคลิกภาพภายนอก อะไรพวกนั้น แต่เป็น “แรงจูงใจลึกๆ ภายใน” ต่างหากที่ทำให้คนแสดงออกและใช้กลยุทธ์ในการใช้ชีวิตที่ต่างกัน “โดยไม่รู้ตัว” และ รูปแบบหลักๆ นั้น มีแค่ 9 แบบเท่านั้นเอง และแม้แต่คนที่อุปนิสัยหรือบุคลิกคล้ายๆกัน “แรงจูงในภายใน” ของแต่ละคนยังอาจแตกต่างกันโดยสิ้นเชิงด้วยซ้ำ

เอาล่ะ เราลองมาดูคร่าวๆ กันดีกว่าว่า คนทั้ง 9 แบบในเอ็นเนียแกรม เป็นอย่างไร


คนเบอร์ 1 ฉายาอื่นๆ คนสมบูรณ์แบบ คุณครู นักจัดระเบียบ เพอเฟคชั่นนิส

แรงจูงใจ คือ ต้องการปรับปรุงตัวเอง และมีชีวิตในแบบที่ถูกต้อง

ลักษณะทั่วไป คือ จุกจิก จู้จี้ ละเอียด บางคนก็แสดงออกมาทางการแต่งตัวที่ถูกต้องตามระเบียบ บางคนก็แสดงออกมาทางความสนใจเรื่องการเมือง ศาสนา จริยธรรมมากกว่า

– จุดเด่น มีจริยธรรม อุดมคติ มีวินัย มีความยุติธรรม ซื่อสัตย์
– จุดด้อย ไม่ยืดหยุ่น ตัดสินคนอื่น ชอบเหน็บแนม เอาจริงเอาจังเกินพอดี ไม่ประนีประนอม ชอบวิพากษ์วิจารณ์คนอื่น

คำคมประจำใจ “ทำตามคำชี้แนะจากมโนธรรมของฉันสิ” -นิรนาม-

 


คนเบอร์ 2 ฉายาอื่นๆ นางฟ้า ผู้ช่วยเหลือ นักบุญ

แรงจูงใจ คือ ต้องการเป็นคนมีคุณค่า และเป็นที่รักของคนอื่นๆ

ลักษณะทั่วไป คือ อยากให้คนอื่นมีชีวิตที่ดีจึงชอบเข้าไปช่วยเหลือในด้านต่างๆ เป็นคนน่ารัก รื่นเริงและน่าสนใจในสายตาผู้อื่น

– จุดเด่น น่ารัก อบอุ่น ใจกว้าง กตัญญู เป็นมิตร เอาใจใส่คนอื่น
– จุดด้อย อ้อมค้อม เอาใจคนมากไป ขี้หวง และแสดงความเป็นเจ้าของ แสดงความรู้สึกมากเกินไป โกรธเมื่อคนไม่เห็นความสำคัญของตนเอง หรือ ละเลย

คำคมประจำใจ “ถ้าคุณต้องการให้ใครรัก ก็จงทำตัวในแบบที่จะให้เขารัก” -โอวิด-

 


คนเบอร์ 3 ฉายาอื่นๆ Performer (ทั้งความหมายนักแสดง และนักปฏิบัติ) คนเก่ง คนใฝ่สำเร็จ

แรงจูงใจ คือ ต้องการเป็นคนให้คนยอมรับนับถือจากผลงาน ความสำเร็จ และประสิทธิภาพของตน

ลักษณะทั่วไป คือ อยากให้คนอื่นมองตนเองในด้านดี และให้ความสำคัญกับภาพลักษณ์ที่คนมองเห็นได้มากกว่าความรู้สึกภายในตัวเอง

-จุดเด่น มีปะสิทธิภาพ ขยัน มองโลกแง่ดี ผลักดันตัวเอง เป็นนักปฏิบัติ มีความสามารถ
-จุดด้อย ชอบแข่งขันกับคนอื่นมากไป ต้องเป็นที่หนึ่ง เอาตัวเองเป็นศูนย์กลาง อวดอ้างตน ผูกใจเจ็บ ปกป้องตัวเองเกินเหตุ

คำคมประจำใจ “รีบนอน แล้วรีบตื่น ทุ่มเทกับการงาน แล้วโฆษณาตัวเองด้วย” -ลอเรนซ์ เจ. พีเตอร์-

 


คนเบอร์ 4ฉายาอื่นๆ ศิลปิน คนโรแมนติก คนโศกซึ้ง อาร์ตทิส ปัจเจกชน

แรงจูงใจ คือ ต้องการเข้าใจความรู้สึกของตนเอง แสวงหาสิ่งที่ขาดไป และความหมายของชีวิต

ลักษณะทั่วไป คือ อยากให้คนอื่นมองตนเองในแง่ความพิเศษ แตกต่างจากคนสามัญ
– จุดเด่น เป็นตัวของตัวเอง มีความคิดสร้างสรรค์ ประณีต เห็นใจคนอื่น ช่วยเหลือ อ่อนโยน
– จุดด้อย อารมณ์ไม่แน่นอน อ่อนไหวแและเจ็บปวดได้ง่าย หมกหมุ่นกับตัวเอง ขี้อิจฉา เรียกร้องความต้องการทางอารมณ์ ซึมเศร้า

คำคมประจำใจ “ฉันรู้สึกแย่ตั้้งแต่คุณจากไป มันแย่พอๆ กับตอนที่คุณอยู่กับฉัน เลย” -นิรนาม-

 


คนเบอร์ 5 ฉายาอื่นๆ คนรักสันโดษ นักคิด ฤาษี

-แรงจูงใจ คือ ต้องการรู้และเข้าใจสิ่งต่างๆ พึ่งตนเอง หลีกเลี่ยงการถูกครอบงำ บุกรุก

ลักษณะทั่วไป คือ ชอบสะสมความรู้ ชอบอยู่คนเดียว ใช้ความคิด ทำเรื่องที่ตนเองสนใจ

-จุดเด่น สงบ สนใจใฝ่รู้ ไม่มีอคติจากอารมณ์ เปิดกว้าง เข้าใจได้เร็ว ลึกซึ้ง ฉลาด จดจ่อแน่วแน่
-จุดด้อย ดูหยิ่งยโส ตระหนี่ ดื้อ ชอบเก็บตัว ช่างติ แปลกแยกจากคนอื่นๆ

คำคมประจำใจ “ฉันไม่รู้ว่าเราจะมีลำตัวไว้ทำไม มันคงเป็นส่วนเสริมที่เอาไว้รองรับหัวละมั้ง” -พอลโบว์-

 


คนเบอร์ 6 ฉายาอื่นๆ นักปุจฉา เจ้าหนูจำไม เพื่อนตาย ผู้จงรักภักดี

แรงจูงใจ คือ ต้องการความมั่นคงปลอดภัย

ลักษณะทั่วไป คือ เบอร์ 6 ต่างจากเบอร์อื่นๆ คือจะมีการแสดงออกใน 2 รูปแบบ คือ ประเภท กลัวแล้วถอย และ กล้วแล้วสู้

แบบแรกจะเป็นคนระมัดระวังสูง โอนอ่อนผ่อนตาม พึ่งพากลุ่ม และคนมีอำนาจ (ทั้งรู้ตัวและไม่รู้ตัว ส่วนแบบหลังจะออกแนวซ่อนความกลัวและก้าวร้าวท้าทาย แต่โดยทั่วไปจะมีทั้งสองแบบปนๆ กัน

– จุดเด่น ซื่อตรง ระมัดระวัง เห็นอกเห็นใจผู้อื่น ช่วยเหลือ ซื่อสัตย์ รับผิดชอบ อดทน
– จุดด้อย วิตกกังวล เอาแน่ไม่ได้ ย้ำคิดย้ำทำ ชอบต่อต้าน โกรธง่าย ช่างสงสัย ระแวงระวังเกินไป

คำคมประจำใจ “ฉันไม่ชอบตกอยู่ในความกลัว เพราะมันน่ากลัวจริงๆ” -Margaret “Hot Lip” Houlihan, M.A.S.H.-


คนเบอร์ 7 ฉายาอื่นๆ นักผจญภัย นักลื้มชิมรส จอมโปรเจค นักสุขนิยม

แรงจูงใจ คือ มีแรงกระตุ้นจากความต้องการที่จะมีความสุข หลีกเลี่ยงทุกข์และความเจ็บปวดทั้งมวล

ลักษณะทั่วไป คือ พยายามสรรหาเรื่องสนุกๆ คิดแผนการมากมาย ท่องเที่ยว หรือ ทำตัวให้ยุ่งตลอดเวลา ชอบมีทางเลือกมากๆ เพื่อที่จะหลีกหนีจากความกระวนกระวาย ปัญหา หรือ ความเบื่อในชีวิตประจำวันของตัวเอง

– จุดเด่น กระตือรือล้น มีชีวิตชีวา รักสนุก มีเสน่ห์ ร่าเริง มีจินตนาการ
– จุดด้อย อยู่นิ่งไม่ได้ ยึดความเห็นตนเป็นใหญ่ วอกแวก ทำสิ่งที่เป็นผลเสียกับตัวเอง (เช่น เที่ยวจนนอนไม่พอ หรือ เรื่องเสี่ยงๆ) เพ้อเจ้อ หุนหันพลันแล่น

คำคมประจำใจ “ถ้าต้องเลือกระหว่างเรื่องร้ายสองเรื่อง ฉันมักเลือกเรื่องที่ฉันไม่เคยเจอมาก่อน” -เมย์ เวสต์-


คนเบอร์ 8 ฉายาอื่นๆ ผู้ปกป้องสิทธิ์ เจ้านาย นักต่อสู้ นักรบ

แรงจูงใจ คือ ความต้องการพึ่งตัวเอง ต้องเข้มแข็ง และมีอิทธิพลต่อโลก

ลักษณะทั่วไป คือ มักทำตตัวเป็นผู้คุ้มกฎ พิทักษ์สิทธิให้ทั้งตนเอง และผู้อื่น (คนที่เสียเปรียบ) ใช้อำนาจและพร้อมแสดงความโกรธออกมาตรงๆ

– จุดเด่น มั่นในในตนเอง มีพลัง เฉียบขาด ตรงไปตรงมา ซื่อตรง ปกป้องคนอื่น ใจกว้าง กล้าหาญ
– จุดด้อย ขาดความละเอียดอ่อน ชอบครอบงำผู้อื่น ก้าวร้าวเกินไป เอาตัวเองเป็นศูนย์กลาง ชอบต่อสู้ ถกเถียง ไม่ประนีประนอม

คำคมประจำใจ “อย่าไปเสียคำพูดกับเรื่องที่ใช้ปืนไฟจัดการได้” -บรูสแฟร์สไตน์-

 


คนเบอร์ 9 ฉายาอื่นๆ นักประสานไมตรี นักไกล่เกลี่ย กาวใจ

แรงจูงใจ คือ ต้องการหลีกเลี่ยงความขัดแย้ง ใช้ชีวิตอย่างกลมกลืนกับผู้อื่น

ลักษณะทั่วไป คือ มักโอนอ่อนผ่อนตามคนอื่นๆ ลืมความต้องการที่แท้จริงของตน มักมีความคิดว่าอะไรก็ได้ ตามแต่คนอื่นต้องการ แต่สุดท้ายมักแสดงความโกรธอย่างไม่รู้ตัว

– จุดเด่น ยอมรับความแตกต่าง อดทน เข้าใจคนอื่นเป็นอย่างดี อ่อนโยน ไม่ตัดสินคน เปิดกว้าง สงบ
– จุดด้อย ก้าวร้าวแบบ “ดื้อเงียบ” นิ่งเฉยไม่มั่นใจตัวเอง ขี้ลืม ยอมคนอื่นมากไป ใจลอย

คำคมประจำใจ “ชีวิตเราสัมพันธ์กันอย่างใกล้ชิด ดังนั้น เป้าหมายสำคัญในชีวิตคือ การช่วยเหลือผู้อื่น แต่ถ้าคุณไม่สามารถช่วยเขาได้ ก็ขออย่าทำร้ายเขาเลย” -ทะไล ลามะ-


 

เห็นไหมครับว่า การรู้เรื่องคนลึกซึ้งขึ้น จะทำให้คุณเข้าอกเข้าใจ และยอมรับความเป็นตัวตนซึ่งกันและกันได้ดียิ่งขึ้น ซึ่งทำให้มองเห็นวิธีสร้างความสัมพันธ์กับผู้อื่น หรือกระทั่งการพัฒนาตนเองให้ดียิ่งขึ้นด้วย

เช่น เมื่อเราต้องทำงานกับคุณละเอียด อาจต้องตรวจตรางานให้มากกว่าเดิม หรือ หากเราเป็นคุณละเอียดเสียเองก็อ่าจต้องลดความหงุดหงิด ช่างติช่างวิจารณ์ลงบ้าง

หรือในแง่ความสัมพันธ์ส่วนตัว ถ้าคู่แฟนเป็นนักปุจฉา เราอาจต้องใจเย็น และคอยเป็นกำลังใจ สนับสนุนเขามากกว่า คนที่เป็นคนรักสันโดษ หรือหากเราเป็นคนช่างสงสัยเสียเองก็ต้องลดความกังวลลงบ้างเท่านั้นเองครับ

มิติของแนวคิดเรื่องคนตามแบบเอ็นเนียแกรมนั้นที่ยกมานี้เป็นเพียงผิวๆ รายละเอียดของคนแต่ละเบอร์ ยังมีเยอะยิ่งกว่านี้ และเมื่อศึกษาไปเรื่อยๆ คุณจะยิ่งชัดเจน จนเหมือนดูแบบแปลนของมนุษย์เลยล่ะครับ

นอกจากการเช็คแรงจูงใจคร่าวๆ ตามด้านบนแล้ว คุณยังสามารถตรวจสอบในขั้นที่ลึกลงไป จากแบบทดสอบ (คลิ้กที่นี่) ได้บ้าง อย่างไรก็ตาม จากประสบการณ์แล้ว การทำ Workshop เป็นวิธีการที่ให้ผลที่แม่นยำยิ่งกว่ามาก

หากสนใจตรงไหนเพิ่มเติม สามารถ Comment คุยกัน หรือ Inbox มาสอบถามได้ตลอดครับ หรือ หากจะ share ให้คนรอบข้างได้เข้าใจเราบ้างก็ยิ่งดี เพราะเป็นการสร้างความเข้าใจทั้งสองทางครับ


เรียบเรียงจาก หนังสือ ต่างเธอต่างฉัน เอ็นเนียแกรมสานสัมพันธ์ (แปลโดย อ. วาจาสิทธิ์ ลอเสรีวานิช) บ. Siam Enneargram Consulting จำกัด